PowerPoint Presentation

የአዕምሮ ጤና እና የስነ-ልቦና እና የማህበራዊ ድጋፍ ለዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች ለተማሪዎች ተወካይ የሚሰጥ.

1 መግቢያ ይህ ሰነድ የአእምሮ ጤና እና ስነ-ልቦናዊ ድጋፍ (MHPSS) መሰረታዊ ሀሳቦችን እናያለን፣ በዘመናዊው ማህበረሰብ ውስጥ ያለውን ጠቀሜታ፣ የሚፈታተናቸውን ተግዳሮቶች እና ውጤታማ ትግበራ መንገዶችን በመዳሰስ።የተለያዩ የድጋፍ ዓይነቶችን፣ የማህበረሰቦችን ወሳኝ ሚና እና ደህንነትን ለማሳደግ የፈጠራ ስልቶችን እንመለከታለን። አካላዊ ጤንነት(physical health)- የውስጥና የውጭ የሰውነት ክፍሎች፣ አካላት፣ ሕብረ ሕዋሳትና ሴሎች በተገቢው ሁኔታ ሊሠሩ በሚችሉበት ጊዜ የሚገኝ የደኅንነት ሁኔታ ነው። የአእምሮ ጤና (Mental health) በአዕምሮ ጤናማ መሆን ለሁለንታዊ እድገታችን እና ደህንነታችን እጅግ በጣም አስፈላጊ ነዉ ፡፡በዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች ላይ የአዕምሮ ጤና ጉዳዮች ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተስፋፉ መጥተዋል፣ ድብርት እና ጭንቀት ጋር የሚታገሉ ቁጥራቸው ቀላል የማይባሉ እንደ ጦርነቶች፣ወረሽኞች እና የአካዳሚክ ጫናዎች ተባብሰዋል።በመሆኑም የዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች ከአዲስ መደበኛ ሁኔታ ጋር መላመድ አለባቸዉ ፡፡ለምሳሌ-ጦርነቶች፣ወቅታዊ ወረሽኞች፣ቴክኖሎጅዎች ወዘተ አዕምሮ ጤና ስሜታዊ፣ ስነ ልቦናዊ እና ማህበራዊ ደህንነታችንን ያጠቃልላል። እንዴት እንደምናስብ፣ እንደምንሰማ እና እንደምንሰራ ይቆጣጠራል። የአእምሮ ጤና ከልጅነት እና ጉርምስና እስከ አዋቂነት ድረስ በሁሉም የህይወት ደረጃዎች ወሳኝ ነው። የስነ ልቦና ማህበራዊ ደህንነትን ለመጠበቅ ወይም ለማሳደግ እና/ወይም የአእምሮ ህመሞችን ለመከላከል ወይም ለማከም ያለሙ የተለያዩ ማህበራዊ እና ስነ ልቦናዊ ጣልቃ ገብነቶችን ያጠቃልላል። ወቅታዊ የነበሩት እና ያሉት ጦርነቶች እንዲሁም የፓለቲካ አለመረጋጋት ስሜታዊና አዕምራዊ ጤና ጉዳዮችን ወደ ከፍተኛ የችግር ዉጤት አስከትሏል፡፡ በመሆኑም ተነሳሽነትን በመቀነሱ ከባድ ፈተና ይፈጥራል፡፡ ስለዚህ በዩኒቨርሲቲዎች ዉስጥ የአዕምሮ ጤና እና የስነ-ልቦና ድጋፍ መስጠት እና የስነ ልቦና ዝግጁነታቸዉን ማረጋገጥ በጣም አስፈላጊ ነዉ ፡፡.

የአዕምሮ ጤና. [image]. About Mental Health | Mental Health | CDC.

2. ዓላማዎች የስልጠናው አላማ ሰልጣኞች የሚከተሉትን እንዲያደርጉ ማስቻል ነው። 1. ተማሪዎችን በሥነ ልቦናዊ ሁኔታ ለመማር ያላቸዉን እንቅስቃሴዎች መደገፍ በከፍተኛ ፍላጎት እንዲሳተፉ ማስቻል(ለማጥናት፣ከተማሪዎች እና ከዩኒቨርሲቲዉ ማህበረሰብ ከዉስጥና ከዉጭጋር ጥሩ መስተጋብር እንዲኖር፣ወዘተ) 2. በተለያዩ ችግሮች ምክንያት የሚፈጠሩ የተማሪዎችን የአእምሮ ጤና እና ስነ ልቦናዊ ማህበራዊ ችግሮችን መቀነስ፣ በዩኒቨርሲቲ ዉስጥ ሁለንተናዊ መቀራረብ እንዲኖር ማገዝ/ መንገድ መከፈት ስሜታቸዉን መረዳት 3. ተማሪዎች ስሜታቸውን እና ባህሪያቸውን እንዲያስተዳድሩ መርዳት 4. በዩኒቨርሲቲዎች ውስጥ የአእምሮ ጤና እና የስነ-ልቦና ድጋፍ ክፍሎችን የአሰጣጥ ስርዓታቸዉን ማመቻቸት 5. ለተማሪዎች የአእምሮ ጤና እና የስነ-ልቦና ድጋፍን እንዴት መስጠት እንደሚቻል አቅጣጫ በማስቀመጥ ለሌሎች ተማሪዎች እንዲያጋሩ በአጠቃላይ ዓላማችን ስለ MHPSS ሁሉን አቀፍ ግንዛቤ መስጠት እና ለአእምሮ ጤንነት/ደህንነት አጠቃላይ አካሄድን መደገፍ ነው። በዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች ላይ ችግሮችን ቀድሞ መከላከል ስራዎችን መስራት፣ችግሮች ካሉ የከፋ ችግር ሳይደርስ ወደ ስነ-ልቦና ክፍል ማምጣት.

3 የሚጠበቀው ውጤት ለተማሪዎች ተወካይ የስነ-ልቦና ዝግጁነት እና ስሜታዊ የእውቀት ልዉዉጥ በየዶራማቸዉ እንዲያደርጉ ማድረግ MHPSS(ሳይኮሎጅስት) ክፍል ማስተዋወቅ ለተማሪዎች እና ለሚመለከታቸዉ ሰራተኞች የMHPSS አገልግሎት መስጠት የሳይኮ-ሶሻል ችግር ያለባቸዉን ተማሪዎች ለመለየት የሚያስችል ልምድ ማጋራት ተማሪዎች የአዕምሮ ጤናቸዉ እና የስነ-ልቦና ጫና ሳይደርስባቸዉ ተመርቀዉ እንዲወጡ ማስቻል.

4. የስነ-ልቦና ዝግጁነት የተማሪ የአእምሮ ዝግጁነት በትምህርት ስኬት ላይ ተጽዕኖ ከሚያሳድሩ በጣም አስፈላጊ ነገሮች አንዱ ነው። ተማሪዎችን ለመደገፍ በአግባቡ የተዘጋጁ እና የሰለጠኑ ሰራተኞች መኖራቸው አስፈላጊ ነው።በመሆኑም ሰራተኞች ለተማሪ ተወካዮች የስነ-ልቦና ስልጠና በመስጠት ተማሪዎችን ለማገዝ በስነ-ልቦና የተዘጋጁ እንዲሆኑ ማድረግ ያስፈልጋል፡፡ የስነ-ልቦና ዝግጁነት ሲባል በዶርምና በብሎክ እንዲሁም በክፍል የሚማሩ ተማሪዎቻችንን በሁለንተናዊ ችግሮቻቸዉ ተጋሪዎች /ተካፋዮች፣ስሜታቸዉን ለመረዳት ቅርብ መሆን፣ለችግሮቻቸዉ መፍትኤ ለማፈላለግ እና የመሳሰሉትን ለመሆን የተዘጋጀን መሆን ያስፈልጋል ማለት ነዉ ፡፡.

የዉይይት ጥያቄ ምን ያህል የዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች በስነ ልቦና ለመማር ዝግጁ እንደሆኑ ተወያዩ? በዚህ ረገድ ምን ሚና ሊጫወቱ ይችላሉ? የዩኒቨርሲቲው ሰራተኞች ምን ያህል ተማሪዎችን በጭንቀት ለመደገፍ ዝግጁ እንደሆኑ ተወያዩ። በዚህ ረገድ ምን ሚና ሊጫወቱ ይችላሉ? የዩኒቨርሲቲው ሰራተኞች እና ተማሪዎች የስነ-ልቦና ዝግጁነት ለማሳደግ ምን መደረግ አለበት?.

4.1 የስነ-ልቦና ዝግጁነት ምንድን ነው? የስነ-ልቦና ዝግጁነት እንደሚከተለው ነው- ከላይ እንዳየነዉ ጠቅለል ሲደረግ ለመማር ዝግጁ ከመሆን አንፃር የግለሰብ የአእምሮ ሁኔታ፣ ትምህርትን ተግባራዊ ለማድረግ ትክክለኛ የአዕምሮ ማዕቀፍ መኖር ማለትም የግለሰባዊ ባህሪዎች-እምነት ፣ ችሎታዎች ፣ ፍላጎቶች ፣ ትውስታ ፣ አስተሳሰብ። ትኩረት ፣ የአካዳሚክ የአስተሳሰብ አቅጣጫ ፣ አፈፃፀም። የግለሰቡ ስሜታዊ እና ሥነ ምግባራዊ አቅም ማለት ነዉ ፡፡ 4.2 የስነ ልቦና ዝግጁነት ዓይነቶች 1 የአመለካከት ዝግጁነት(Mindset)- ያለፉትን ልምዶች ወደ አንድ ሁኔታ እንደ ትንበያ መውሰድ፣ ያለፉት ልምዶች ባስከተሉት ሁኔታዎችና ባህሪዎች ላይ በመመስረት የሚደረጉ ንቃተ-ህሊና ግምገማዎች ለምሳሌ በአማራ ክልል የነበሩ(ያሉት) ጦርነቶች ፣አገራዊ ወረሽኞች 2 የማበረታቻ ዝግጁነት(Motivational readiness )- አንድ ሰው የሚያደርገውን ነገር ትርጉም እና ዋጋ ለመገንዘብ እድል/ፍቅር መስጠት 3 የግል ዝግጁነት (Personal readiness )-በተማሪዎች የትምህርት ሂደት ራስን ለመገንዘብ የግል ዝግጁነት.

የአእምሮ ጤና እና ስነ ልቦናዊ ድጋፍ (MHPSS) አስፈላጊነት በእጅጉ በተወሳሰበና እርስ በርስ በተሳሰረ ዓለም ውስጥ የአእምሮ ጤና እና የስነ-ልቦና ድጋፍ አስፈላጊነት ሊገመት አይችልም።ዘመናዊው ሕይወት ዓለም አቀፍ ወረርሽኞችንና የኢኮኖሚ አለመረጋጋትን እስከ ማኅበራዊ ጫናዎችና የቴክኖሎጂ ከመጠን በላይ ጫናዎችን ጨምሮ በርካታ አስጨናቂ ነገሮችን ያቀርባል።እነዚህ ምክንያቶች በግለሰብ እና በጋራ ደህንነት ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ሊያሳድሩ ይችላሉ። እየጨመረ የመጣ የአእምሮ ጤና ስጋት ፡- በዓለም አቀፍ ደረጃ የአዕምሮ ጤና ችግሮች እየጨመሩ መምጣታቸው የአዕምሮ ጤና እና ስነ-ልቦና ድጋፍ (MHPSS) ቀድሞ ለመከላከል እና ውጤታማ በሆነ መንገድ ለመቆጣጠር አስፈላጊ ያደርገዋል። ቀውስ እና የስሜት ቀውስ ምላሽ፡- በአደጋዎች፣ በግጭቶች ወይም በሕዝብ ጤና ድንገተኛ አደጋዎች ከተከሰቱ በኋላ፣ MHPSS ግለሰቦች ከጉዳት እንዲያገግሙ እና ሕይወታቸውን እንዲገነቡ ወሳኝ እርዳታ ይሰጣል። የመቋቋም አቅምን ማሳደግ፡- MHPSS ግለሰቦችና ማህበረሰቦች ችግሮችን ለመቋቋም የሚያስችሉ ዘዴዎችን በማዳበርና ህይወትን በአስተማማኝ ሁኔታ ለመምራት የሚያስችል አጋዥ ሁኔታን በመፍጠር የመቋቋም አቅማቸውን ይገነባል። 4.3 የስነ-ልቦና ዝግጁነት ጥቅሞች፡- የትምህርት አተገባበር ሂደትን ይነካል። የእንቅስቃሴዎችን በተሳካ ሁኔታ ለመቆጣጠር አስተዋጽኦ ያደርጋል። ተማሪዎች በዩኒቨርሲቲዎች የሚከሰቱ ችግሮች ከሚኖረው የትምህርት ሁኔታ ጋር በቀላሉ እንዲላመዱ ያግዛል።.

4.4 የስነ-ልቦና ዝግጁነት ስልቶች የተማሪዎች የጥናት እና ለዩኒቨርሲቲ ህይወት ዝግጁነት የሚከተሉት ስልቶች አሉት 1 የተነሳሽነት ክፍል 2 አቅጣጫዊ ክፍል 3 የግንዛቤ አሰራር ክፍል 4 ስሜታዊ-ፍቃደኛ ክፍል 4.4.1 የተነሳሽነት ክፍል ይህ አካል ተማሪዎች በአካዳሚክስ ስራ እንዲሳተፉ የአካዳሚክ ፍላጎቶችን እና ምኞቶችን ያካትታል ተማሪዎች ለአካዳሚክስ እንቅስቃሴዎቻቸዉ እና ለዩኒቨርሲቲ ህይወታቸዉ አዎንታዊ አመለካከቶችን እንዲያዳብሩ ያግዛል 4.4.2 አቅጣጫዊ ክፍል የአቅጣጫ ገጽታ ለዩኒቨርሲቲ ህይወት የስነ-ልቦና ዝግጁነት አስፈላጊ ባህሪ ነው የተማሪዎችን የመማር አመለካከቶች፣ መርሆዎች፣ እምነቶች እና በእነሱ መሰረት ለመስራት ዝግጁነትን ያካትታል፡- ዋና አካል የግለሰባዊ እሴት አቅጣጫዎች ፣ የአካዳሚክ እይታ ጥልቀት ነዉ.

4.4.3 የግንዛቤ አሰራር አካል ሁኔታዎችን፣ ክስተቶችን፣ እውነታዎችን የመለየት እና ሊከሰቱ የሚችሉ ውጤቶችን የመተንበይ ችሎታ ነው። ለስኬታማ አካዴሚያዊ እንቅስቃሴ ትኩረትን፣ ግንዛቤን፣ ትውስታን፣ አስተሳሰብን፣ ችሎታዎችን፣ እውቀትን እና ተግባሮችን ያካትታል፡ ዓላማ ያለው የአካዳሚክ ትኩረትን፣ ማስታወስን እና ግንዛቤ መረዳትን ማሳደግ፡ 4.4.4 የስሜታዊ-ፍቃደኝነት አካል ይህ ስልት የተማሪዉን አፈፃፀም ስኬታማ እድገትን እና ዉጤታማነትን የሚያረጋግጡ ስሜት ፣ፍቃደኛ ሂደቶችን ያሳያል ፡፡ይህም የሚከተሉትን ያጠቃልላል ፡- ስሜታዊ ቃና የስሜታዊነት ተነሳሽነት(ትኩረት). ዓላማ ያለዉ መሆን ጽናት ተነሳሽነት ቁርጠኝነት ነፃነት እና ራስን መግዛት.

የቀጠለ… ዓላማ ያለዉ መሆን(ስራዉን በተወሰነ ዓላማ ማስተዳደር) ራስን መግዛት እና ጽናት (ራስን መግዛት እና ዉጤቱን መጠበቅ) ጽናት (ግቡን(ዓላማዉን) ለማሳካት የረጅም ጊዜ ጥረቶች ማድረግ) ተነሳሽነት (ችግሮችን ለመፍታት የፈጠራ ችሎታ እና ፍላጎት መኖር) ቆራጥነት (ወቅታዊ እና ምክንያታዊ ውሳኔ አሰጣጥ እና ንአፈጻጸማቸዉን ማበረታታት) ነፃነት (ከውጫዊ ተጽእኖዎች በተቻለ መጠን መቋቋም) ራስን መተቸት (ስህተቶችን የማስተዋል ችሎታ ፣ የተሳሳቱ ድርጊቶች እና እነሱን ለማስተካከል ፍላጎት መኖር).

የዉይይት ጥያቄ ◆የዩኒቨርስቲ ተማሪዎች ስሜታቸውን እና ባህሪያቸውን እንዴት ተረድተው ያስተዳድራሉ? ◆ተማሪዎች የሌሎችን ባህሪ እንዴት ይገነዘባሉ እና ያስተዳድራሉ?.

5 ስሜታዊ ብልህነት(emotional intelligence) ስሜታዊ ብልህነት (EI) ምንድን ነው? ስሜታዊ ብልህነት በማህበራዊ ግንኙነቶች፣ በአካዳሚክ አፈጻጸም እና በአእምሮ እና በአካላዊ ጤንነት እንዲኖር የሚያግዝ ነዉ፡፡ ስሜታዊ ብልህነት በራሳችን እና በሌሎች ሰዎች ስሜትን የመለየት፣ የመረዳት እና የማስተዳደር ችሎታ ነው። ስሜታዊ ብልህነት ሶስት የእውቀት ዘርፎች አሉት 1. ራስን ማወቅ 2. ራስን መምራት 3. በሰዎች መካከል ያለ እውቀት.

5.1 ራስን ማወቅ በስሜታዊነት የማሰብ ችሎታ ያለዉ ለመሆን የመጀመሪያው እርምጃ በራሳችን ውስጥ ስሜቶችን መለየት እና ሌሎች ሰዎችን እንዴት ስሜታቸዉ እንደሚነኩ መረዳት መቻል ነው። ብዙ ሰዎች በሌሎች ላይ የሚያሳድሩትን እውነተኛ ተጽዕኖ አለመረዳት። የራሳችንን ጥንካሬ እና ድክመቶች በአንድ መንገድ(በራስ) ማሰብ እንፈላጋለን ነገር ግን ሌሎች እኛን እንዴት እንደሚገልጹን ብዙ የተለየ ሀሳብ እንዳላቸዉ ማወቅ 5.2 ራስን መምራት በስሜት የማሰብ ችሎታ ያለዉ ለመሆን ሁለተኛው እርምጃ እነዚያን ስሜቶች መለወጥ እና ለእርስዎ ጥቅም ግቦችን ማውጣት ነው። ተማሪዎች እንደተናደዱ ወይም እንደደከሙ እና ደስተኛ እንዳልሆኑ ማወቅ በቂ አይደለም። ስሜትዎን ወደ መረጋጋት ወይም ጉጉት መለወጥ መቻል ጠቃሚ ችሎታ ነው።.

5.3 በሰዎች መካከል ያለ እዉቀት በስሜታዊ ብልህነት የተካነ ለመሆን ሦስተኛው እርምጃ በሌሎች ሰዎች ውስጥ ያሉ ስሜቶችን መለየት እና ማስተዳደር መቻል ነው። በሰዎች መካከል ያለ እዉቀት ሌሎች ሰዎችን ምን እንደሚያነቃቃቸዉ በማወቅ ተፅህኖ ለመፍጠር እና ለማሳመን የሚያስችል ክህሎት (ችሎታ) ነው። እንዴት ስሜታዊ ብልህነትን ማዳበር ይቻላል የበለጠ ስሜታዊ ብልህ ለመሆን የሚከተሉትን ችሎታዎች ማዳበር ያስፈልጋል 1. ስሜቶችን መረዳት 2. ስሜቶችን (መቆጣጠር)ማስተዳደር 3. ስሜቶችን ራስን ለማነሳሳት እና አስተሳሰብን ለማመቻቸት መጠቀም.

5.3.1 ስሜቶችን መረዳት ስሜትን በሚገባ መረዳት የሌሎችን ስሜት መረዳትና ማዘን በተለያዩ ስሜቶች መካከል ያለውን ግንኙነት መረዳት የስሜቶች መንስኤዎችን እና ውጤቶችን መገንዘብ ውስብስብ ስሜቶችን፣ የስሜት ቅልቅሎችን እና እርስ በርሳቸው የሚቃረኑ ሁኔታዎችን መረዳት በስሜቶች መካከል የሚደረጉ ሽግግሮችን(ለዉጦችን) መረዳት ስሜቶችን ለመረዳት መከተል ያለባቸዉ እርምጃዎች ስሜትን መገንዘብ እና በትክክል መለየት ፡- አካላዊ ፣ስነ-አዕምሮአዊ ወይም ባህሪያዊ ምልክቶችን ጨምሮ ስሜትን መገንዘብ እና በትክክል መለየት መቻል የስሜትን ቀስቃሽ ምክንያቱን ማወቅ ፡- ለዚያ ስሜት ቀስቃሽ የሆነዉን ነገር ማወቅ ያስፈልጋል ዉስጣዊ ወይስ ዉጫዊ ፣እዉነት ወይስ ምናባዊ ነበር የሚለዉን መለየት ከስሜቶች ጋር የተያያዙ ጭብጦችን መተርጎም፡- ከስሜቶች ጋር የተያያዙ ጭብጦችን መተርጎም ስሜቶችን መረዳት ፡-ሁሉንም ስሜቶች በትክክል መረዳት መቻል.