ນາງເນລ

ນາງດອກຫອນໄກ່ ( ນາງເນລ ) ນິທານກຶມໝຸແປລາວ ຢະຣາງຣອນ.

ຂຽນໂດຍ : ບຸນຍົງ, ລີເມັກ, ສົມລິດ ມະໄລຮັກ ແຕ້ມຮູບໂດຍ : ຫົງວິໄລ ບັນນາທິການໂດຍ : ຫ້ອງການປຶ້ມອ່ານ ຈັດໜ້າໂດຍ : ຫ້ອງການປຶ້ມອ່ານ ພິມທີ່ : ໂຮງພິມສັນຕິພາບ ພິມຄັ້ງທີ : 1 ຈຳນວນພິມ : 2,000 ຫົວ © ສະຫງວນລິຂະສິດ ຫ້ອງການປຶ້ມອ່ານ 2018 ຂໍ້ມູນທາງບັນນານຸກົມຂອງຫໍສະໝຸດແຫ່ງຊາດ ນາງດອກຫອນໄກ່. ວຽງຈັນ: ຫ້ອງການປຶ້ມອ່ານ, 2018 16 ໜ້າ : ພາບປະກອບສີ; 19 x 26 cm 1. ນິທາງພື້ນເມືອງ 398.2--dc21 ISBN 978-9932-408-84-9 ເລກທະບຽນພິມຈຳໜ່າຍ: ຕາມທບ150ພຈ26062018 ນາງດອກຫອນໄກ່ ຢະຣາງຣອນ ( ນາງເນລ ).

ຄຳນຳ � ຫ້ອງການພັດທະນາປຶ້ມອ່ານ�ໄດ້ຈັດຝຶກອົບຮົມການຂຽນບົດເລື່ອງ�ແລະ� ນິທານ�ໃຫ້ແກ່ບັນດາໄວໜຸ່ມຊົນເຜົ່າກຶມໝຸ�ຈໍານວນ�20�ຄົນ,�ການຝຶກອົບຮົມຄັ້ງ ນີ້ແມ່ນເນັ້ນໃຫ້ທຸກຄົນທີ່ເຂົ້າຮ່ວມ�ໄດ້ຮຽນຮູ້ທັກສະ�ແລະ�ວິທີການຂຽນບົດເລື່ອງ,� ນິທານພື້ນເມືອງ�ແລະ�ຄຳສັບກຶມໝຸ�ເພື່ອແຕ່ງເປັນປະໂຫຍກຄຳເວົ້າຊວນຫົວ,� ພ້ອມທັງເປັນການສ້າງແຮງບັນດານໃຈ�ແລະ�ກໍາລັງໃຈເພື່ອຂຽນປຶ້ມອ່ານດີໆ,� ມີສາລະໃຫ້ແກ່ສັງຄົມໄດ້ອ່ານ�ແລະ�ນໍຳໃຊ້. � ສຳລັບທຶນຊ່ວຍເຫຼືອໃນການຝຶກອົບຮົມ�ແລະ�ຈັດພິມປຶ້ມຄັ້ງນີ້ແມ່ນໄດ້ຮັບ ຈາກອົງການ�SDC�(ອົງການພັດທະນາ�ແລະ�ຮ່ວມມື�ແຫ່ງປະເທດສະວິດເຊີແລນ)� ພາຍໃຕ້ໂຄງການ�LCCF�(ໂຄງການສົ່ງເສີມສິລະປະ�ແລະ�ວັດທະນະທໍາລາວ) ໂດຍສົມທົບກັບຫ້ອງການພັດທະນາປຶ້ມອ່ານເປັນຜູ້ຮັບຜິດຊອບປະຕິບັດໂຄງການ� ແລະ�ຮວ່ມສົມທົບທຶນໃນການຈັດພິມ. ຫຶຣເລາະ ປຶນຕູນ ຫອງ ການ ພັດທານາ ປຶມ ອານ ເບືອນ ເດ ຈັດ ອົບຣົມ ວິທີ ກອຈ ບົດ ເລືອງ ປະ ຫຶຣເລາະ ຕຶຣດັອຫ ອັນ ກອນ ຫນຶມ ກຶມຫມຸ ເດະ, ອັຫ ກ໌ົນ ກ໌ູດ ຣວມ 20 ກ໌ົນ. ອົບຣົມ ເດືອ ກ໌ີ ກຶນຈີ ອັນ ຽຶມ ກ໌ົນ ສຶງ ເບືອນ ກ໌ູດ ຣວມ ນິ ຫຽນ ເນີງ ທັກສະ, ເນີງ ວິທີ ກອຈ ບົດ ເລືອງ ປະ ຕຶຣດັອຫ ເດະ ກຸງ ກ໌າງ, ເນີງ ກອຈ ກຶຣລັອຫ ໂສຣະ ກຶມຫມຸ ອັນ ເກີດ ເມິຫ ປໂຍກ ອອຣ ໄຄຣັຫ. ບຣອມ ນິ ຫນອງ ແຕງ ອັນ ເລິ ຫຶຣເຍືອມ, ເມັຈ ແຣງ ຈຸ ກອຈ ບົດ ເລືອງ ແນວ ເລິໆ ດອມ ໆ, ອັຫ ອົມ ອັຫ ຕອນ ອັນ ຢົງ ມະ ຕາຍ ແຫມ ເບືອນ ອານ ເບືອນ ຽັອງ. ວຽກ ອົບຣົມ ປະ ວຽກ ຈັດພິມ ປຶມ ເດືອ ກ໌ີ, ເບືອນ ຣັບ ທຶນ ເຢາະ ໂຄງການ SDC (ໂຄງການ ພັດທະນາ ແລະ ໂຣມ ຕິ ເດະ ປເທດ ສະວິດເຊີແລນ) ກຶນດຣູມ ໂຄງການ LCCF (ໂຄງການ ສົງເສີມ ສິລະປະ ແລະ ວັດທະນາທຳລາວ), ກ໌າຍ ສຶນທົບ ເສັຫ ຫອງການ ພັດທານາ ປຶມ ອານ ກ໌ົນ ຈຶມນຳ ອອຣ ແຕງ ໂຄງການ, ໂຫຈ ໂຣມ ທຶນ ເຢາະ ຈັດພິມ..

1 ແຕ່ກີ້ແຕ່ກ່ອນ ມີຄອບຄົວໜຶ່ງອາໄສຢູ່ຫຼາຍຄົນ, ໃນນັ້ນ ນ້າສາວກັບເອື້ອຍໃພ້ກໍຢູ່ນຳດຽວຫັ້ນ. ຍາມ ເຢິ, ອັຫ ໂມຍ ກ໌າງ ອັຫ ກອນ ກ໌າງ ກ໌ຶ ກ໌ົນ, ອັຫ ປະ ກຶນ ປະ ນຶງ ຢັດ ບຣອມ ເຢາະ. ກຶນ ນິ ອັຫ ສຶງເມິຫ ເມິຫ: ນາງ ເນລ..

2 ມື້ໜຶ່ງ ອາກັບເອື້ອຍໃພ້ໄປຖາງໄຮ່, ຖາງໄຮ່ສຸດບັ້ນໜຶ່ງ ພໍດີຫິວເຂົ້າຫິວນ້ຳ ຈຶ່ງພາກັນມາພັກຜ່ອນແຕ່ງກິນ. ມື ກ໌ນິ, ສນາ ກຶນ ນຶງ ຢັອຫ ເຫຣືອມ ເຫຣະ. ເຫຣືອມ ຫລຸຫ ກນາລ, ວາຣ ລູຍ ຈຸເບິ ມັຫ, ສນາ ກ໌າຍ ຫຶຣລຸ ປສີນ ສຶງມັຫ..

3 ເອື້ອຍໃພ້ຢູ່ແຕ່ງກິນຖ້າ, ອາຈັບບັ້ງນ້ຳລົງໄປຕັກນ້ຳຢູ່ຫ້ວຍ ເອື້ອຍໃພ້ຖ້າອາມາກິນເຂົ້າກິນນ້ຳ ດົນບໍ່ເຫັນມາ ຈຶ່ງຮ້ອງເອີ້ນວ່າ: “ເຈົ້າໄປຕັກນ້ຳດົນແທ້, ກິນນ້ຳຫຼາຍໆ ບໍ່ແມ່ນເກີດເປັນຄວາຍແລ້ວບໍ່?” ກຶນ ຈັບ ອົມດີງ ຽູຣ ອັອຫ ອົມ ດະ ຫຣົງ, ນຶງ ຢັດ ປສີນ ສຶງມັຫ ເກາະ. ເກາະ ກຶນ ຢັອຫ ອັອຫ ອົມ ຈີ ກ໌າຍ ອຳ ກ໌າຍ, ເກາະ ຈີ ກ໌າຍ ອຳ ກ໌າຍ. ນຶງ ຕັງ ແຫດ ກເອີຍ ສັຫ: “ກຶນ! ບາ ຢັອຫ ອັອຫ ອົມ ເຫຣິງ ເບັງ, ເອືອກ ອົມ ມາກ, ອຳ ເມິຫ ບາ ໄກ໌ ເກີດ ທຣາກ ເດ ອາເດ”?.

4.

5 ພໍດີໄດ້ຍິນສຽງຄວາຍຮ້ອງຂຶ້ນ “ອັອຍ ອັອຍ” ໂອ້! ອາເກີດເປັນຄວາຍແທ້. ເອື້ອຍໃພ້ຈຶ່ງແກ້ສາຍມັດຝັກພ້າ ລົງໄປມັດເອົາຄວາຍ ແລ້ວຈູງມາເຮືອນ. “ງ່ັອຍຫ”! ເມັຈ ສຽງ ທຣາກ ໂອຣ. ວູ! ກຶນ ນິ ເກີດ ຢັຣ ທຣາກ ເດ ສຶຣເມິ. ນຶງ ກັຫ ຈເມິ ກຶຣວະ ແວັກ, ຽູຣ ຕຸກ ທຣາກ ນິ, ປິຫ ເວັຈ ດະ ກ໌າງ..

6 ມາຮອດເຮືອນ ເອື້ອຍໃພ້ຮ້ອງເອີ້ນຫາແມ່ໃຫ້ລົງມາປັດກ້ອງຕະລ່າງ ເພາະມີຄວາຍແມ່ເຂົາໂຄ້ງຊິເຂົ້າມາ, ແມ່ລົງໄປປັດກວາດກ້ອງ ຕະລ່າງ, ລູກໃພ້ກໍຈູງຄວາຍແມ່ເຂົາໂຄ້ງມາແຫຼ່ງໄວ້. ກ໌າຍ ຣອດ ດະ ກ໌າງ, ທຣາກ ກເອີຍ ອັນ ມະ ຽູຣ ເປາະ ກຶນດຣູມ ກ໌າງ ສັຫ: “ມະ ເອີ ມະ! ເປາະ ກຶນດຣູມ ວັຫໆ ວາງໆ, ທຣາກ ຫຢາງ ວາງ ຈຶນດຣຶງ ຈີ ກ໌ູດ”. ມະ ຽູຣ ເປາະ ກຶນດຣູມ ກ໌າງ ນິ ໂຫຈ, ນຶງ ປິຫ ທຣາກ ຫຢາງ ວາງ ຈຶນດຣຶງ ນິ ກ໌ູດ ແຫລງ ອູນ ດະ ກຶນດຣູມ ກ໌າງ ຫນິ..

7 ຍາດຕິພີ່ນ້ອງ, ຊາວບ້ານຊາວເມືອງຮູ້ວ່ານາງເນລ ເກີດເປັນຄວາຍ ແມ່ນເລື່ອງເຂັດຂວງ, ແພ້ບ້ານແພ້ເຮືອນ ຈຶ່ງຕ້ອງຂ້າຄວາຍຖິ້ມຈຶ່ງຊິແລ້ວ. ກອນ ກຸງ ກອນ ກ໌າງ, ເນີງ ສັຫ ນາງ ເນລ ເກີດ ທຣາກ, ເມິຫ ເຫດ ເມິຫ ລາງ, ຈີ ແບ ກຸງ ແບ ກ໌າງ, ເບືອນ ພານ ທຣາກ ນິ ດັງ ຈີ ກລັຫ..

8 ຜູ້ເປັນພໍ່, ຈັບຂວານລົງມາຊິຂ້າຄວາຍໃຫ້ຕາຍ ແຕ່ຄວາຍ ຮ້ອງຂໍບໍ່ໃຫ້ຂ້າຕົນແມ່ນນາງເນລ ພໍ່ຂ້າຄວາຍບໍ່ລົງ, ຈຶ່ງຈັບຂວານກັບຂຶ້ນເຮືອນ. ອັນ ຢົງ ກ໌າງ ຈັບ ໂສະ ຽູຣ ຈີ ສົຫ ພານ ທຣາກ ນິ, ທຣາກ ເລົາ ອຳ ອັນ ສົຫ ພານ ເດ. ຢົງ ຕຶຣແນມ ສຶງ ເມິຫ ກອນ, ພານ ອຳ ເບືອນ, ຈັບ ໂສະ ກ໌າຍ ດະ ກ໌າງ..

9 ຜູ້ເປັນອ້າຍຈັບຂວານລົງມາຊິຂ້າຄວາຍ ແຕ່ກໍບໍ່ກ້າຂ້າ ຈຶ່ງໃຫ້ຜົວລົງມາຂ້າ ອັນ ເອມ ຽູຣ ພານ, ເອມ ເກ໌າະ ພານ ອຳ ເບືອນ, ດັງ ອັນ ເກ໌ລະ ຽູຣ ພານ..

10 ແລ້ວຜົວຂອງນາງກໍຕັດສິນໃຈຈັບຂວານລົງມາຂ້າຄວາຍໂຕນັ້ນຕາຍ. ເກ໌ລະ ນາ ອຳ ເກິ ອຳ ນາຍ ເຫມິຫ, ຈັບ ໂສະ ຽູຣ ສົຫ ຕຶກລົກ ທຣາກ ນິ ຫານ..

11 ແລ້ວກໍປາດຊີ້ນຄວາຍ, ຄົວກິນ ເຮັດແກງ, ເຮັດອົບ, ປີ້ງດົນປານໃດຊີ້ນກໍບໍ່ສຸກ, ກິນບໍ່ໄດ້ ຈຶ່ງຕັດຊີ້ນໃສ່ບັ້ງ, ເຮັດຊີ້ນແດກ ແລ້ວເປ້ໄປຂາຍໃຫ້ຊາວບ້ານໃຕ້ບ້ານເໜືອ. ເບິງ ປາດ ອັຫ ທຣາກ, ຄົວ ປສີນ ສຶງມັຫ: ກ໌ອງ, ລຶມບອດ, ກາຣ…ແຕງ ແນວ ເມິ ອັຫ ທຣາກ ເກ໌າະ ອຳ ສີນ, ມັຫ ອຳ ເບືອນ. ເບິງ ກົຫ ອັຫ ທຣາກ ພຣັກ ດະ ຕົງ, ແຕງ ກມ່າດ, ບຸຫ ຢັອຫ ເຕັຈ ແຽະ ຕມອຍ ກຸງ ເບິຫ, ກຸງ ຕັລ ເບິ..

12 ຄົນໃດມາຖາມຊື້ ບັ້ງຊີ້ນກໍເວົ້າວ່າ: “ບໍ່ໃຫ້ຊື້ ເພາະເປັນບັ້ງຊີ້ນນາງເນລ” ຈຶ່ງບໍ່ມີຄົນກ້າຊື້ ຜົວຈຶ່ງເປ້ບັ້ງຊີ້ນກັບມາ ແລ້ວຖອກຖິ້ມທີ່ບວກນ້ຳກາງທາງ. ເມິ ຈີ ແວດ, ຕົງ ກມ່າດ ນິ ເກ໌າະ ເລົາ ອຳ ອັນ ແວດ ເມິຫ ກມ່າດ ນາງ ເນລ. ອໍາ ອັຫ ເມິ ແວດ, ນໍ ບຸຫ ກ໌າຍ. ກ໌າຍ ຣອດ ດະ ດຶຣ ຕຶຣດິ ງອຣ ເກ໌າະຄຸຫ ປິຈ ຫນິ..

13 ດົນຕໍ່ມາ ຢູ່ແຄມບວກນໍ້ານັ້ນໄດ້ມີຕົ້ນດອກຫອນໄກ່ເກີດຂຶ້ນ, ອອກດອກສີແດງງາມ ຄົນເຮົາຈຶ່ງເອົາຕົ້ນດອກຫອນໄກ່ ມາປູກ ໄວ້ໃນສວນໃນໄຮ່. ເອົາດອກຫອນໄກ່ມາປະດັບໃສ່ພິທີລ້ຽງມົນ, ພິທີເຮັດບຸນປີໃໝ່, ເອົາດອກຫອນໄກ່ມາສຽບໃສ່ປາກປະຕູເລົ້າເຂົ້າ ເພື່ອຮຽກເອີ້ນຂວັນເຂົ້າມາຢູ່ກັບເລົ້າກັບເຍຍ. ເຫຣິງ ຢັອຫ, ດະ ດຶຣ ອອນ ຕູດ ຣາງຣອນ ເບລຍ, ຫລຽນ ຣາງ ຢິມ ເບລຍ. ກ໌ົນ ເດ ຢັອຫ ເດືອງ ຕູດ ຣາງຣອນ, ກ໌າຍ ປສຶມ ດະ ເຫຣະ, ດະ ທິນ, ດະ ກຶນວາຣ. ກອນ ກຶມ ຫມຸ ກ໌ຸ ປັກ ຣາງຣອນ, ກ໌າຍ ຊຽດ ອູນ ດະ ປຶຣລົງ ຈໂອະ ເຫງາະ, ຄຣາງ, ອອຍ ຫຶມມາລ ເຫງາະ ອັນ ຢັດ ດະ ຈໂອະ ດະ ໂລ. ເດືອງ ຣາງຣອນ ກ໌າຍ ບຣັບ ດະ ຫລັກ ຈົຫ, ຍາມ ແຕງ ມົນ, ຍາມ ມັຫ ເກ໌ຣິຫ ເກ໌າະ ສັຫ ອັນ ຄຳ ອັນ ຄູນ ກ໌າງ, ເຫຣະ..

14.

15 ນັບແຕ່ນັ້ນມາ ຊົນເຜົ່າກຶມໝຸ ຈຶ່ງນິຍົມປູກຕົ້ນດອກຫອນໄກ່ ແລະໃຊ້ດອກຫອນໄກ່ ໃນພິທີທາງຮີດຄອງ ແລະ ຄວາມເຊື່ອ, ດັ່ງນັ້ນ ດອກຫອນໄກ່ ຈຶ່ງກາຍເປັນດອກໄມ້ປະຈຳຊົນເຜົ່າກຶມໝຸຕະຫຼອດມາ. ກອນ ກຶມຫມຸ ອຳ ປິຈ ຣາງຣອນ, ກ໌ຸ ປສຶມ ຣາງຣອນ, ເດືອງ ຣາງຣອນບຣັບ ເສັຫ ດະ ຣີດ ຄອງ, ແນວ ດືມ ແນວ ເສືອ ຕັງ ເງືອນ ນຳ ເຢິ ກ໌າຍ. ດຶງນິ, ຣາງຣອນ ດັງ ເມິຫ ຣາງ ສອອງ ປຈຳ ກຶມຫມຸ ອິ..

16.

ນິທານພື້ນເມືອງ 398.2--dc21 ISBN 978-9932-408-84-9 Tel: (+856-20) 55577099 Email : [email protected] Page : Pum Anh ຫ້ອງການປຶ້ມອ່ານ.